Το BRCA1 (γονίδιο BReast CAncer 1) και το BRCA2 (γονίδιο BReast CAncer 2) είναι γονίδια που παράγουν πρωτεΐνες που βοηθούν στην αποκατάσταση του κατεστραμμένου DNA. Όλοι έχουν δύο αντίγραφα καθενός από αυτά τα γονίδια, ένα αντίγραφο που κληρονομείται από τον κάθε γονέα.
Τα άτομα που κληρονομούν παθογόνες παραλλαγές σε ένα από αυτά τα γονίδια έχουν αυξημένο κίνδυνο αρκετών μορφών καρκίνου, κυρίως του μαστού και των ωοθηκών, αλλά και ορισμένων άλλων τύπων καρκίνου. Τα άτομα που έχουν κληρονομήσει μια τέτοια παραλλαγή των γονιδίων BRCA1 και BRCA2 τείνουν επίσης να εμφανίσουν καρκίνο σε μικρότερη ηλικία σε σχέση με άτομα που δεν έχουν τέτοια παραλλαγή.
Μια παθογόνος παραλλαγή του BRCA1 ή του BRCA2 μπορεί να κληρονομηθεί από οποιονδήποτε γονέα. Ο απόγονος ενός γονέα που έχει οποιαδήποτε μετάλλαξη σε ένα από αυτά τα γονίδια, έχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσει τη μετάλλαξη. Οι κληρονομικές μεταλλάξεις υπάρχουν από τη γέννηση σε όλα τα κύτταρα του σώματος.
Ακόμα κι αν κάποιος έχει κληρονομήσει μια επιβλαβή παραλλαγή του BRCA1 ή του BRCA2 από έναν γονέα, θα είχε κληρονομήσει ένα κανονικό αντίγραφο αυτού του γονιδίου από τον άλλο γονέα (αυτό συμβαίνει επειδή στις περισσότερες περιπτώσεις, τα έμβρυα με δυο παθογόνες παραλλαγές, μία από τον κάθε γονέα, δεν μπορούν να αναπτυχθούν). Όμως το φυσιολογικό αντίγραφο του γονιδίου μπορεί να χαθεί ή να αλλάξει σε ορισμένα κύτταρα του σώματος κατά τη διάρκεια της ζωής αυτού του ατόμου. Μια τέτοια αλλαγή ονομάζεται σωματική μετάλλαξη. Τα κύτταρα που δεν έχουν λειτουργικές πρωτεΐνες των γονιδίων BRCA1 ή BRCA2 μπορεί να αναπτυχθούν ανεξέλεγκτα και να γίνουν καρκίνος.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, υπάρχουν ετησίως πάνω από 1.5 εκατομμύριο περιπτώσεις καρκίνου του μαστού παγκοσμίως. Στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 6 χιλιάδες νέα κρούσματα το χρόνο. Υπολογίζεται ότι 1 στις 8 γυναίκες (σε όλο τον κόσμο) θα εμφανίσει καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή της. Ο καρκίνος του μαστού έχει υψηλή θνησιμότητα. Υπάρχει σχεδόν 13% θνησιμότητα τον πρώτο χρόνο της διάγνωσης και συνολικά, είναι η κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας είναι υψηλότερη στα αρχικά στάδια της νόσου. Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ουσιαστική μείωση των θανάτων από καρκίνο του μαστού.
Ο καρκίνος του μαστού είναι μια εξαιρετικά ετερογενής νόσος. Είναι γνωστό ότι το 5-10% των καρκίνων του μαστού και των ωοθηκών είναι κληρονομικοί και μπορούν να αποδοθούν σε γονιδιακές μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2. Και τα δύο γονίδια αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού κατά 80-85% στις γυναίκες καθώς πλησιάζουν την ηλικία των 80 ετών. Τα γονίδια BRCA1 και BRCA2 κωδικοποιούν πυρηνικές πρωτεΐνες που βρίσκονται σε όλα τα κύτταρα. Αυτές οι πρωτεΐνες συμμετέχουν στη ρύθμιση της επιδιόρθωσης του DNA και στη διατήρηση της ακεραιότητας του γονιδιώματος. Μελέτες σε οικογένειες με μεταλλάξεις BRCA1 και BRCA2 δείχνουν ότι οι μεταλλάξεις κληρονομούνται με αυτοσωμικό κυρίαρχο τρόπο.
Οι μεταλλάξεις BRCA1 - που σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού - έχει αποδειχθεί ότι έχουν υψηλότερη συχνότητα κακοήθειας, υψηλότερη συχνότητα κακοήθειας με αρνητικούς υποδοχείς οιστρογόνων και προγεστερόνης, υψηλότερη συχνότητα καρκίνου με διήθηση λεμφαδένων και σημαντική ετερογένεια στην έκβαση της θεραπείας.
Τα γονίδια BRCA1 και BRCA2 δεν είναι εντελώς ειδικά για τον καρκίνο του μαστού. Ο μη φυσιολογικός γονότυπος BRCA1 και BRCA2 αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών, του στομάχου, του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, της ουροδόχου κύστης, των όγκων της κεφαλής και του τραχήλου, του καρκίνου του ενδομητρίου και του καρκίνου του μαστού.
Οι ενδείξεις για τις ειδικές εξετάσεις γενετικού ελέγχου των BRCA1 / BRCA2 είναι:
- Καρκίνος του μαστού σε νεαρή ηλικία (< 50 ετών)
- Βεβαρυμμένο οικογενειακό ιστορικό (δύο ή περισσότεροι συγγενείς εξ αίματος με καρκίνο του μαστού και/ή των ωοθηκών)
- Καρκίνος του μαστού αμφοτερόπλευρα (και στους δύο μαστούς)
- Καρκίνος μαστού και καρκίνος ωοθηκών
- Τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού (όγκοι ER-, PR-, HER2 / neu)
- Καρκίνος του μαστού σε άνδρες με ατομικό και οικογενειακό ιστορικό
Δείτε επίσης:
