Ο έλεγχος του μεταβολισμού των οιστρογόνων μπορεί να χρησιμοποιηθεί από γυναίκες αλλά και άνδρες στην εκτίμηση του κινδύνου εμφάνισης διαφόρων παθολογικών καταστάσεων που σχετίζονται με ανισορροπίες στο μεταβολισμό των οιστρογόνων, όπως τον καρκίνο του μαστού, τις δυσπλασίες του τραχήλου της μήτρας, τον καρκίνο του ενδομητρίου και τον καρκίνο του προστάτη.
Μεταβολισμός Οιστρογόνων
Τα οιστρογόνα είναι ορμόνες που παράγονται τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες, απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος και δεσμεύονται σε ειδικούς ορμονικούς υποδοχείς σε διάφορα όργανα-στόχους. Όταν τα οιστρογόνα ολοκληρώσουν τη δράση τους, απομακρύνονται από τους υποδοχείς τους και μέσω της κυκλοφορίας τους αίματος φτάνουν στο ήπαρ όπου διασπώνται (μεταβολίζονται) και τελικά απομακρύνονται από τον οργανισμό με τα ούρα. Υπάρχουν αρκετά διαφορετικά βιοχημικά «μονοπάτια», μέσω των οποίων τα οιστρογόνα μπορεί να μεταβολιστούν στον οργανισμό. Οι δυο κύριες μεταβολικές οδοί είναι μέσω της 2-υδροξυ-οιστρόνης (2-ΟΗΕ1) και μέσω της 16-α-υδροξυ-οιστρόνης (16-ΟΗΕ1). Αυτά τα προϊόντα αποδόμησης ονομάζονται «προϊόντα μεταβολισμού των οιστρογόνων ή μεταβολίτες οιστρογόνων».
2-υδροξυ-οιστρόνη (2-ΟΗΕ1)
Τα οιστρογόνα που διασπώνται μέσω της 2-υδρόξυ βιοχημικής οδού καταλήγουν να έχουν μικρή ή και καθόλου οιστρογονική δράση, με αποτέλεσμα να μην «διεγείρουν» τα καρκινικά κύτταρα που εξαρτώνται από τα οιστρογόνα για ανάπτυξη. Ορισμένες μελέτες μάλιστα υποδεικνύουν ότι η 2-ΟΗΕ1 μπορεί στην πραγματικότητα να αναστείλει την προκαλούμενη από οιστρογόνα ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Σε αυτό το βιοχημικό «μονοπάτι» του ήπατος συμμετέχει το ενζυμικό σύστημα CYP1A1.
16-υδροξυ-οιστρόνη (16-ΟΗΕ1)
Τα οιστρογόνα που διασπώνται μέσω της 16-άλφα-υδρόξυ βιοχημικής οδού έχουν πιο ισχυρή οιστρογονική δράση και μπορεί συνεπώς να προάγουν την ανάπτυξη ορμονοεξαρτώμενων καρκίνων. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η 16-OHE1 μπορεί να μεταβάλλει τη γενετική σύσταση των κυττάρων. Σε αυτό το βιοχημικό μονοπάτι συμμετέχει το ενζυμικό σύστημα CYP1B1.
Είναι πλέον καλά τεκμηριωμένο ότι όταν η Αναλογία Οιστρογονικών Μεταβολιτών (ΑΟΜ) 2-ΟΗΕ1 προς 16-ΟΗΕ1 στα ούρα είναι μεγαλύτερη από 2, υπάρχει μικρότερος κίνδυνος εμφάνισης ορισμένων νοσημάτων (καρκίνος στήθους, τραχήλου μήτρας, προστάτη κλπ) και επιπλέον σχετίζεται με μικρότερο βαθμό σοβαρότητας της νόσου στην περίπτωση εκδήλωσής της. Η διατήρηση της ισορροπίας υπέρ των 2-υδροξυ-οιστρογόνων συμβάλει στη διατήρηση βέλτιστων επιπέδων υγείας.
Παθολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με ανισορροπία του μεταβολισμού των οιστρογόνων
Καρκίνος του μαστού
Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι γυναίκες με καρκίνο του μαστού έχουν χαμηλότερη αναλογία 2-ΟΗΕ1 προς 16-ΟΗΕ1 από ό,τι γυναίκες ίδιας ηλικίας, χωρίς καρκίνο του μαστού.
Δυσπλασία του τραχήλου της μήτρας
Η δυσπλασία του τραχήλου της μήτρας αναφέρεται στην κατάσταση όπου ανευρίσκονται προκαρκινικά κύτταρα στην κυτταρολογική εξέταση του τραχήλου (τεστ ΠΑΠ). Τα δεδομένα δείχνουν ότι η σοβαρότητα της δυσπλασίας είναι τόσο μεγαλύτερη όσο χαμηλότερη είναι η Αναλογία Οιστρογονικών Μεταβολιτών στα ούρα.
Καρκίνος του προστάτη
Ασθενείς με καρκίνο του προστάτη είναι πιο πιθανό να έχουν χαμηλότερη ΑΟΜ από ό,τι άνδρες χωρίς νόσο.
Υποτροπιάζουσα αναπνευστική θηλωμάτωση
Η υποτροπιάζουσα αναπνευστική θηλωμάτωση είναι μια κατάσταση όπου αναπτύσσονται μη-καρκινικοί όγκοι στον λάρυγγα, τις φωνητικές χορδές και την τραχεία. Η νόσος οφείλεται στον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και διάφορες μελέτες δείχνουν ότι η σοβαρότητα της νόσου αυξάνεται σε ασθενείς με χαμηλότερη αναλογία μεταβολιτών των οιστρογόνων.
Γιατί είναι χρήσιμος ο έλεγχος των Μεταβολιτών των Οιστρογόνων;
- Επειδή ορισμένες παθολογικές καταστάσεις επηρεάζονται από την αναλογία της 2-υδροξυ-οιστρόνης προς την 16-υδροξυ-οιστρόνη. Ο υπολογισμός της αναλογίας των μεταβολιτών των οιστρογόνων δίνει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον σχετικό κίνδυνο εμφάνισης αυτών των καταστάσεων.
- Η γνώση του αυξημένου κινδύνου για ορισμένες ορμονοεξαρτώμενες παθολογικές καταστάσεις παρέχει τα απαραίτητα κίνητρα για την επιλογή πιο υγιεινών τρόπων ζωής.
- Ο έλεγχος της αναλογίας των μεταβολιτών των οιστρογόνων είναι απλός αφού χρειάζεται μόνο ένα δείγμα ούρων στο οποίο μετρώνται και οι δυο μεταβολίτες 2-ΟΗΕ1 και 16-ΟΗΕ1.
Ενδείξεις
Ο έλεγχος των μεταβολιτών των οιστρογόνων ενδείκνυται ιδιαίτερα για γυναίκες και άνδρες:
- Που θέλουν να δρουν προληπτικά επιθυμώντας βέλτιστα επίπεδα υγείας.
- Σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, του ενδομητρίου, του τραχήλου της μήτρας ή του προστάτη.
- Σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό ή με παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση οστεοπόρωσης.
Πώς μπορεί να βελτιωθεί η Αναλογία των Μεταβολιτών των Οιστρογόνων;
Η λήψη ορισμένων συμπληρωμάτων και συγκεκριμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αύξηση της Αναλογίας Οιστρογονικών Μεταβολιτών. Δυστυχώς, δεν υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα ότι η αύξηση της αναλογίας εγγυάται μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης ορμονοεξαρτώμενων νοσημάτων. Ωστόσο, γνωρίζουμε από πληθυσμιακές μελέτες ότι άνδρες και γυναίκες με υψηλότερη αναλογία 2-ΟΗΕ1 προς 16-ΟΗΕ1 έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποια ορμονοεξαρτώμενη νόσο. Γνωρίζουμε επίσης ότι πολλά από τα συμπληρώματα, τις τροφές και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής που αυξάνουν την ΑΟΜ έχουν τεκμηριωμένα οφέλη για την υγεία. Έτσι, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι η προσθήκη αυτών των συμπληρωμάτων, των τροφών και η αλλαγή του τρόπου ζωής θα μειώσει τον κίνδυνο νόσησης.
Συμπληρώματα: Υπάρχουν ορισμένα φυσικά προϊόντα που βοηθούν στη βελτίωση της Αναλογίας Οιστρογονικών Μεταβολιτών όπως η ινδολο-3-καρβινόλη (I3C), το δι-ινδολυλο-μεθάνιο (DIM), ο λιναρόσπορος, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, τα ισοφλαβονοειδή της σόγιας και το έλαιο δεντρολίβανου τα οποία αυξάνουν την 2-υδροξυ-οιστρόνη αυξάνοντας έτσι και την ΑΟΜ.
Επιπλέον, έχει βρεθεί ότι η λήψη προγεστερόνης και θυρεοειδικών ορμονών (Τ4) βελτιώνουν την Αναλογία Οιστρογονικών Μεταβολιτών.
Άσκηση: Τα επίπεδα του «κακού» μεταβολίτη 16-OHE1 αυξάνουν με την παχυσαρκία και ως εκ τούτου η απώλεια βάρους και η άσκηση αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για τη ρύθμιση της ΑΟΜ.
Τρόπος ζωής: Η έκθεση σε τοξίνες μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του «κακού» μεταβολίτη 16-OHE1, με επακόλουθη μείωση της ΑΟΜ και ως εκ τούτου είναι σημαντικό να ελαχιστοποιηθεί η έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί επίσης να μειώσει την ΑΟΜ.
Διατροφή: Αυξημένη κατανάλωση σταυρανθών λαχανικών όπως το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το λάχανο και το κουνουπίδι μπορούν να αυξήσουν την ΑΟΜ αυξάνοντας το ποσό του «καλού» μεταβολίτη 2-ΟΗΕ1. Η αύξηση της πρόσληψης διαιτητικών ινών και η μείωση της κατανάλωσης κορεσμένων λιπών βοηθούν επίσης στην αύξηση της ΑΟΜ.
