Το Faecalibacterium prausnitzii είναι ένα Gram αρνητικό και αυστηρά αναερόβιο βακτήριο, ένα από τα πιο άφθονα κοινά βακτηριακά είδη στο παχύ έντερο των υγιών ανθρώπων, με αναλογία περίπου 5% (μέχρι και 15%) στο σύνολο του εντερικού μικροβιώματος. Το Faecalibacterium prausnitzii ανήκει στο φύλο Firmicutes, μέλος του συμπλέγματος Clostridium leptum.
Το Faecalibacterium prausnitzii είναι γνωστό ως ένα από τα πιο σημαντικούς παραγωγούς βουτυρικού οξέος στο γαστρεντερικό σωλήνα. Το βουτυρικό παίζει σημαντικό ρόλο στη φυσιολογία του εντέρου και έχει πλειοτροπικά αποτελέσματα στον κύκλο ζωής των κυττάρων του εντέρου και πολυάριθμα ευεργετικά αποτελέσματα για την υγεία μέσω της προστασίας από την εισβολή παθογόνων, της ρύθμισης του ανοσοποιητικού συστήματος και της μείωσης της εξέλιξης του καρκίνου.
Ως κύριος μέλος του ανθρώπινου μικροβιώματος, το F. prausnitzii είναι ένας οργανισμός πολύ-εργαλείο. Αυτό το βακτήριο έχει μια ποικιλία βιολογικών λειτουργιών, όπως η ρύθμιση της ανοσολογικής απόκρισης, η καταστολή της φλεγμονής και η προώθηση της ακεραιότητας του εντερικού φραγμού.
Αντιφλεγμονώδεις επιδράσεις
Το F. prausnitzii είναι ένα βακτήριο με αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, όπως αποδείχθηκε σε κλινικές μελέτες. Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η μείωση της αφθονίας του F. prausnitzii μπορεί να μειώσει την προστασία του εντέρου έναντι των φλεγμονωδών αντιδράσεων. Αυτός ο αμυντικός μηχανισμός περιλαμβάνει πιθανώς την διέγερση ενεργών μορίων για την έκκριση αντι-φλεγμονωδών κυτοκινών ενώ παράλληλα αναστέλλει την έκκριση προ-φλεγμονωδών κυτοκινών.
Ενίσχυση της λειτουργίας του εντερικού φραγμού
Ένα σημαντικό στοιχείο για την ανάπτυξη και την ωριμότητα του εντέρου είναι η εδραίωση της ακεραιότητας του εντερικού βλεννογόνου, η οποία δεν είναι μόνο απαραίτητη για την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών αλλά και για την πρόληψη της εισόδου βακτηρίων και τροφικών αντιγόνων στους υποκείμενους ιστούς. Οι μεταβολίτες που απελευθερώνονται από το F. prausnitzii έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τη σοβαρότητα της φλεγμονής βελτιώνοντας τη λειτουργία του εντερικού φραγμού και επηρεάζοντας την παρακυτταρική διαπερατότητα, δηλαδή τη διαπερατότητα των επιθηλιακών κυττάρων και ενίσχυση της λειτουργίας του φραγμού της εντερικής βλέννας.
Μεταβολίτες του Faecalibacterium prausnitzii
Αν και έχει επιβεβαιωθεί η αντιφλεγμονώδης ιδιότητα του Faecalibacterium prausnitzii, τα ακριβή δραστικά μόρια και ο μηχανισμός τους δεν έχουν διευκρινιστεί πλήρως. Ως καταναλωτής οξικού οξέος, το Faecalibacterium prausnitzii έχει την ικανότητα να παράγει αντιφλεγμονώδη μόρια όπως το βουτυρικό και τα σαλικυλικά οξέα. Ένας αυξανόμενος όγκος βιβλιογραφίας αναφέρει ότι ο κύριος μεταβολίτης του Faecalibacterium prausnitzii, το βουτυρικό οξύ, παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιφλεγμονώδη δράση του. Το βουτυρικό είναι ένα λιπαρό οξύ βραχείας αλυσίδας (SCFA) που παράγεται από εντερικούς μικροοργανισμούς που ζυμώνουν τις διαιτητικές ίνες. Το Faecalibacterium prausnitzii θεωρείται ως ένας από τους κυριότερους παραγωγούς βουτυρικού στο έντερο. Το βουτυρικό παρέχει ενέργεια (5-15% των συνολικών θερμίδων) στον ξενιστή και ρυθμίζει το ανοσοποιητικό σύστημα, προστατεύοντας τον ξενιστή από παθογόνα.
Το σαλικυλικό οξύ είναι ένα άλλο μεταβολικό προϊόν με αντιφλεγμονώδη δράση που παράγεται από το Faecalibacterium prausnitzii. Ως ισχυροί ρυθμιστές της φλεγμονώδους διαδικασίας, το σαλικυλικό οξύ μπορεί επίσης να εμποδίσει την ενεργοποίηση του NF-κβ για να αναστείλει την παραγωγή της IL-8 όπως και το βουτυρικό.
Επιπλέον, το F. prausnitzii είναι ικανό να εκκρίνει και άλλες αντιφλεγμονώδεις ουσίες εκτός του βουτυρικού και σαλικυλικού οξέος. Μια άλλη αντιφλεγμονώδης ουσία που παράγεται από το F. prausnitzii και που ονομάζεται μικροβιακό αντιφλεγμονώδες μόριο (MAM), μπορεί να αναστείλει την ενεργοποίηση του NF-κB in vitro και in vivo. Γενικά, το MAM θα μπορούσε να φτάσει σε όλο το σώμα και μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των φλεγμονωδών διεργασιών και σε ανατομικές θέσεις έξω από το έντερο.
Νοσήματα που έχουν σχετισθεί με το Faecalibacterium prausnitzii
Οι έρευνες έχουν αποκαλύψει ότι η αφθονία του F. prausnitzii είναι χαμηλή τόσο σε ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα όσο και σε ασθενείς με νόσο του Crohn. Η μείωση του Faecalibacterium prausnitzii έχει αναφερθεί ότι σχετίζεται με αύξηση των συμπτωμάτων του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS). Μείωση του έχει παρατηρηθεί σε ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου σε σύγκριση με υγιείς μάρτυρες.
Άλλα νοσήματα που έχουν συσχετισθεί με μειωμένη παρουσία του Faecalibacterium prausnitzii περιλαμβάνουν:
- Παχυσαρκία
- Σακχαρώδης Διαβήτης 2
- Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος
- Νοσήματα νευρικού συστήματος (ν. Alzheimer, ν. Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας, κατάθλιψη, διπολική διαταραχή)
Ο ρόλος του Faecalibacterium διερευνάται σε αρκετές άλλες ασθένειες όπως η χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιομεταβολικές παθήσεις, αρθρίτιδα σε παιδιά, ρευματοειδή αρθρίτιδα, αρτηριακή πίεση, σύνδρομο Sjögren, κοιλιοκάκη, ψωρίαση, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας, αυτισμός, καρκίνος προστάτη, χρόνια παγκρεατίτιδα, ατοπική δερματίτιδα. Το ενδιαφέρον σημείο στις περισσότερες μελέτες είναι η εμφάνιση χαμηλότερης σχετική αφθονία σε ασθενείς σε σύγκριση με υγιούς μάρτυρες.
Ποιες τροφές αυξάνουν τα επίπεδα του Faecalibacterium prausnitzii;
Η πρόσληψη της τυπικής δυτικής δίαιτας με μεγάλη ποσότητα κρέατος, ζάχαρης, ζωικού λίπους, επεξεργασμένων τροφίμων και δίαιτα χαμηλής σε φυτικές ίνες μειώνει τα επίπεδα του F. prausnitzii, ενώ μια δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες και λιγότερο κρέας μπορεί να τα αυξήσει. Ως εκ τούτου, η αφθονία του F. prausnitzii μπορεί να ρυθμιστεί μέσω της κατανάλωσης πρεβιοτικών και/ή συμπληρωμάτων διατροφής. Το F. prausnitzii χρησιμοποιεί διάφορες ίνες όπως η ινουλίνη, οι αραβινοξυλάνες, το ανθεκτικό άμυλο, η φρουκτάνη και οι πηκτίνες. Η θεραπεία με φρουκτάνες τύπου ινουλίνης και φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν τα επίπεδα του F. prausnitzii. Αύξηση του F. prausnitzii αναφέρθηκε επίσης με την κατανάλωση κόκκινου κρασιού. Έτσι, η αύξηση της κατανάλωσης μήλων με τη φλούδα τους, τα ακτινίδια, οι άγουρες μπανάνες, το κρεμμύδι, το πράσο και το σκόρδο μπορούν να βελτιώσουν την αφθονία του Faecalibacterium prausnitzii στο έντερο.
Ο ποσοτικός προσδιορισμός του Faecalibacterium prausnitzii μαζί με τα υπόλοιπα ευρήματα του EnteroScan® μας δίνει τη δυνατότητα να καθορίσουμε το πιο κατάλληλο, εξατομικευμένο διατροφικό πρόγραμμα Μικροβιωματικής Διατροφής και Μικροβιωματικής Θεραπείας που σαν στόχο έχει τη βελτίωση της σύνθεσης και των λειτουργιών του εντερικού μικροβιώματος. Μέσα από τη διαδικασία εξισορρόπησης του εντερικού μικροβιώματος μπορούμε να επιτύχουμε τα βέλτιστα επίπεδα σωματικής και ψυχικής υγείας του ανθρώπινου οργανισμού.
