Ο έλεγχος του δέρματος και των εξαρτημάτων του (νύχια και τρίχες) για την παρουσία μυκήτων περιλαμβάνει την άμεση μικροσκοπική παρατήρηση του δείγματος, την καλλιέργεια του δείγματος και την ταυτοποίηση του μύκητα σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος.
Οι μυκητιασικές λοιμώξεις των κερατινοποιημένων ιστών (δέρματος, τριχών και νυχιών) μπορεί να προκληθούν από δερματοφυτικούς μύκητες (Δερματόφυτα) που ανήκουν στα γένη Epidermophyton, Microsporum και Trichophyton. Ευκαιριακές επιφανειακές μολύνσεις που μοιάζουν με αυτές που προκαλούν τα δερματόφυτα μπορεί να προκληθούν από ζύμες ή από άλλους μύκητες οι οποίοι συνήθως είναι σαπροφυτικοί.
Δερματόφυτα
Τα δερματόφυτα είναι μύκητες που μπορούν να χωριστούν σε τρεις ομάδες: Ανθρωπόφιλα, Ζωόφιλα και Γεώφιλα. Τα ανθρωπόφιλα δερματόφυτα μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο και αποτελούν τις πιο συχνές λοιμώξεις. Οι λοιμώξεις από ζωόφιλα δερματόφυτα είναι συνήθως σποραδικές. Οι λοιμώξεις με γεώφιλα δερματόφυτα είναι πιο συχνές μετά από επαφή με το έδαφος ή μέσω κάποιου μολυσμένου ζώου μετά από επαφή του ίδιου με το έδαφος. Η διάγνωση της μόλυνσης γίνεται με την παρατήρηση της παρουσίας μυκητιασικών υφών στο δέρμα, στις τρίχες ή στα νύχια. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γίνει και η καλλιέργεια του υλικού προκειμένου να προσδιοριστεί το γένος και είδος του μύκητα έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η επιλογή της πιο κατάλληλης θεραπείας.
Οι λοιμώξεις από Δερματόφυτα (γνωστές και ως τριχοφυτίες) συνήθως αναφέρονται ως δερματοφυτία (tinea) ακολουθούμενη από το λατινικό όνομα της εμπλεκόμενης περιοχής του σώματος. Οι πιο συχνές δερματοφυτικές λοιμώξεις στους ενήλικες είναι η tinea pedis (πόδι του αθλητή) η οποία μπορεί επίσης να περιλαμβάνει την tinea unguium (ονυχομυκητίαση) και στα παιδιά η tinea captis (τριχοφυτία τριχωτού κεφαλής).
Η μόλυνση από τα δερματόφυτα είναι δερματική και γενικά περιορίζεται στις μη ζωντανές κερατινοποιημένες στοιβάδες, σε ασθενείς που είναι ανοσολογικά επαρκείς. Αυτό συμβαίνει επειδή τα δερματόφυτα δεν μπορούν να διεισδύσουν σε ιστούς που δεν είναι πλήρως κερατινοποιημένοι (δηλαδή βαθύτερους ιστούς και όργανα). Ωστόσο, οι αντιδράσεις σε τέτοιες λοιμώξεις μπορεί να κυμαίνονται από ήπιες έως σοβαρές ανάλογα με την ανοσολογική αντίδραση του ξενιστή, τη μολυσματικότητα των μυκήτων, τη θέση της λοίμωξης και ορισμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η ομάδα των δερματοφυτικών μυκήτων ταξινομείται σε τρία γένη: Epidermophyton, Microsporum και Trichophyton.
Μη Δερματυφυτικοί Μύκητες
Υπάρχουν μερικά μη δερματοφυτικά είδη μυκήτων που μπορεί να μολύνουν υγιές δέρμα και περιλαμβάνουν τα: Scytalidium dimidiatum, Scytalidium hyalinum, Phaeoannellomyces werneckii και Piedraia hortae. Μη δερματοφυτικά είδη, συμπεριλαμβανομένων των προαναφερθέντων, μπορεί να μολύνουν νύχια που έχουν βλάβες από τραυματισμούς, άλλο νόσημα ή προϋπάρχουσα μόλυνση από Δερματόφυτα. Τα μη δερματοφυτικά είδη μυκήτων ευθύνονται για λιγότερο από το 5% των ονυχομυκητιάσεων. Από τα είδη Candida, η Candida parapsilosis, η Candida guilliermondii και η Candida albicans έχουν αναφερθεί ως σημαντική αιτία ονυχομυκητιάσεων.
Το δέρμα μπορεί να είναι ένα όργανο στόχος για την ανάπτυξη μεταστατικών, πιθανώς αιματογενών μολύνσεων από μια ποικιλία μυκήτων που προκαλούν συστηματικές μυκητιάσεις σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς (νηματοειδείς μύκητες όπως είδη Aspergillus και Fusarium, είδη Candida, Cryptococcus neoformans, κλπ.). Μερικές φορές, μύκητες όπως ο Sporothrix schenckii ή ο Cryptococcus neoformans μπορεί να διεισδύσουν στους ιστούς μέσω διαδερμικού ενοφθαλμισμού και στη συνέχεια να προκαλέσουν τοπικά ή ενδεχομένως και συστηματικά, νόσο. Η Κρυπτοκόκκωση σε ασθενείς με μεταμόσχευση νεφρού και μόλυνση με HIV μπορεί να παρουσιασθεί με δερματικές αλλοιώσεις.
Επίσης, δερματικές βλάβες μπορεί να επιμολυνθούν από μύκητες Aspergillus και Alternaria όπως και είδη Ζυγομυκήτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ανάπτυξη του μύκητα είναι μόνο τοπική, μπορεί όμως να προκαλέσει εκτεταμένη ιστική νέκρωση.
Κλινικές εκδηλώσεις των επιπολής μυκητιάσεων
Tinea barbae (Τριχοφυτία γενείου)
Η λοίμωξη του γενείου μπορεί να είναι ήπια ως σοβαρή φλυκταινώδης θυλακίτιδα και η οποία μπορεί να μοιάζει με λοίμωξη από Staphylococcus aureus. Η τριχοφυτία του γενείου συνδέεται συχνά με ζωόφιλα δερματόφυτα όπως το Trichophyton verrucosum, το Trichophyton mentagrophytes var. mentagrophytes και σπάνια το Trichophyton mentagrophytes var. erinacei. Μερικές φορές μπορεί να οφείλεται στο ανθρωπόφιλο Trichophyton rubrum.
Tinea capitis (Τριχοφυτία τριχωτού κεφαλής)
Η μόλυνση του τριχωτού της κεφαλής συνήθως προκαλείται από είδη του γένους Trichophyton ή Microsporum. Η μόλυνση μπορεί να κυμαίνεται από ήπιες αλλοιώσεις έως ιδιαίτερα φλεγμονώδη αντίδραση με θυλακίτιδα, ουλές και αλωπεκία. Μπορεί να συμμετέχουν και η επιφάνεια του δέρματος και οι τρίχες. Η διάταξη των μυκητιασικών σπορίων στο στέλεχος της τρίχας μπορεί να είναι διαγνωστική όσο αφορά στο είδος του μύκητα.
Tinea corporis (Τριχοφυτία ψιλού δέρματος)
Αυτή η δερματοφυτία μπορεί να περιλαμβάνει το δέρμα του κορμού, των ώμων και των άκρων. Η μόλυνση μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως σοβαρή και συνήθως παρουσιάζεται ως δακτυλιοειδής φολιδωτή βλάβη με ευκρινή, υπερυψωμένα και ερυθηματώδη όρια.
Tinea cruris (Τριχοφυτία μηρογεννητικών πτυχών)
Οι λοιμώξεις στη βουβωνική περιοχή, περιπρωκτικά και στην περιοχή του περινέου είναι πιο συχνές σε ενήλικες άνδρες. Τα Trichophyton rubrum και Epidermophyton floccosum είναι τα πιο συχνά είδη μυκήτων που απομονώνονται από αυτές τις βλάβες. Οι αλλοιώσεις είναι ερυθηματώδεις έως καφέ χρώμα και καλύπτονται από λεπτά, ξηρά λέπια. Οι βλάβες μπορεί να επεκταθούν προς τα κάτω στην εσωτερική πλευρά του μηρού και έχουν υπερυψωμένα, καθορισμένα όρια που μπορεί να έχουν μικρά κυστίδια.
Tinea favosa (Άχωρας)
Αυτή είναι μια σοβαρή και χρόνια πάθηση η οποία είναι συχνότερη στην Αφρική και την Ασία. Η κατάσταση αυτή συνήθως προκαλείται από το Trichophyton schoenleinii.
Tinea imbricata
Είναι μια χρόνια λοίμωξη, η οποία είναι μια εκδήλωση της tinea corporis και συναντάται κυρίως σε νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού. Έχει πολύ χαρακτηριστική εμφάνιση με ομόκεντρους δακτυλίους επικαλυπτόμενων λεπιών. Ο μόνος γνωστός αιτιολογικός παράγων είναι το Trichophyton concentricum.
Tinea manuum (Τριχοφυτία παλαμών)
Επηρεάζονται οι παλάμες των χεριών και οι μεσοδακτύλιες περιοχές. Αυτή η κατάσταση παρουσιάζεται συνήθως ως μια διάχυτη υπερκεράτωση και συχνότερα προκαλείται από το Trichophyton rubrum καθώς και άλλα είδη Trichophyton και Microsporum.
Tinea pedis (Πόδι του αθλητή)
Τα δάχτυλα και τα πέλματα των ποδιών επηρεάζονται πιο συχνά. Ιδιαίτερα οι περιοχές μεταξύ του τέταρτου και του πέμπτου δαχτύλου των ποδιών μπορεί να εμφανίσουν υγρασία, απολέπιση και ρωγμές στο δέρμα. Μια άλλη μορφή είναι η χρόνια, πλακώδης, υπερκερατωσικού τύπου με λεπτά γκρι λέπια που καλύπτουν τις περιοχές των πελμάτων, τις φτέρνες και τα πλάγια τμήματα του ποδιού. Οι πιο συχνοί παράγοντες της tinea pedis είναι το Trichophyton rubrum, το Trichophyton mentagrophytes var. interdigital και το Epidermophyton floccosum.
Tinea unguium (Ονυχομυκητίαση)
Ο όρος ονυχομυκητίαση είναι αποδεκτός ως γενικός όρος για οποιαδήποτε μυκητιασική λοίμωξη του νυχιού (από Δερματόφυτα και Μη Δερματοφυτικούς μύκητες).
Tinea versicolor (Ποικιλόχρους πιτυρίαση)
Είναι μια λοίμωξη της κεράτινης στιβάδας της επιδερμίδας με μύκητες του είδους Malassezia furfur. Υπάρχει μικρή συμμετοχή των ιστών και η ασθένεια προκαλεί κυρίως αισθητικές αλλαγές στην χρώση του δέρματος. Γενικά, η διάγνωση γίνεται με την κλινική εμφάνιση, καθώς και την μικροσκοπική ανίχνευση των μυκήτων.
Στη Διαγνωστική Αθηνών διενεργούμε ελέγχους με μοριακές εξετάσεις για τον εντοπισμό των μυκήτων ως παθογόνων παραγόντων, χρησιμοποιώντας διάφορα βιολογικά υλικά. Οι μοριακές εξετάσεις νέας γενιάς χαρακτηρίζονται από την ευαισθησία, την ειδικότητα, την ακρίβεια και την ταχύτητα στην αναζήτηση των παθογόνων μικροοργανισμών:
- Μύκητες, Μοριακός Έλεγχος
- Ζυμομύκητες, Μοριακός Έλεγχος MycoScreen™
- Τριχόφυτα (Trichophyton sp.), Μοριακός Έλεγχος
- Ονυχομυκητίαση Μοριακός Έλεγχος, NailScan®
Σημαντική Σημείωση
Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων αποτελούν την σημαντικότερη παράμετρο για τη διάγνωση και την παρακολούθηση όλων των παθολογικών καταστάσεων. Το 70-80% των διαγνωστικών αποφάσεων βασίζεται στις εργαστηριακές εξετάσεις. Η ορθή ερμηνεία των εργαστηριακών αποτελεσμάτων επιτρέπει στον γιατρό να διακρίνει την "υγεία" από τη "νόσο".
Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων δεν πρέπει να ερμηνεύονται ως το αριθμητικό αποτέλεσμα μιας μεμονωμένης ανάλυσης. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων πρέπει να ερμηνεύονται σε σχέση με το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, τα κλινικά ευρήματα και τα αποτελέσματα άλλων εργαστηριακών εξετάσεων και πληροφοριών. Ο προσωπικός σας γιατρός μπορεί να εξηγήσει τη σημασία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων σας.
Στη Διαγνωστική Αθηνών απαντάμε σε κάθε σας απορία σχετικά με τις εξετάσεις που κάνετε στο εργαστήριο μας και επικοινωνούμε με τον γιατρό σας προκειμένου να έχετε την καλύτερη δυνατή ιατρική φροντίδα.
