Σχιζοφρένεια είναι μια σοβαρή ψυχιατρική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από διαστρεβλωμένη σκέψη, ψευδαισθήσεις, αυταπάτες και μειωμένες συναισθηματικές αντιδράσεις. Συχνά επηρεάζει τη γνωστική λειτουργία και την κοινωνική λειτουργία. Η θεραπεία περιλαμβάνει συνήθως ένα συνδυασμό αντιψυχωσικών φαρμάκων, ψυχοθεραπείας και υπηρεσιών υποστήριξης για τη διαχείριση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η εκτίμηση του Πολυγονιδιακού Δείκτη Κινδύνου για τη σχιζοφρένεια βασίζεται στην εξέταση 90 γονιδιακών πολυμορφισμών.
Ο γενετικός έλεγχος για τη σχιζοφρένεια περιλαμβάνεται μαζί με 15 ακόμα νοσήματα στον Γενετικό Έλεγχο των Νοσημάτων του Νευρικού Συστήματος, Πολυγονιδιακός Δείκτης Κινδύνου.
Αιτίες και μη γενετικοί παράγοντες κινδύνου
Τα ακριβή αίτια της νόσου είναι άγνωστα, αλλά πιστεύεται ότι είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού γενετικών και περιβαλλοντικών ή/και ψυχοκοινωνικών παραγόντων που προκαλούν διαταραχή στη ρύθμιση της φυσιολογίας του εγκεφάλου. Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα δείχνουν ότι υπάρχει ανισορροπία στα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών σε ασθενείς με σχιζοφρένεια.
Οι παράγοντες κινδύνου που μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη αυτής της διαταραχής περιλαμβάνουν:
- Παρουσία άλλων αδιάγνωστων ψυχικών διαταραχών.
- Ορισμένες επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού, όπως ο υποσιτισμός ή η έκθεση σε τοξίνες ή ιούς που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
- Χρήση ψυχοτρόπων φαρμάκων κατά την εφηβεία και τη νεαρή ενήλικη ζωή.
Συμπτώματα
Η σχιζοφρένεια συνήθως διαγιγνώσκεται πριν από την ηλικία των 30 ετών και είναι πολύ σπάνια στα παιδιά και μετά τα 45 έτη. Η συμπτωματολογία περιλαμβάνει προβλήματα με τη σκέψη, τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα. Τα σημεία και τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα ακόλουθα:
- Παραισθήσεις: όσοι επηρεάζονται παρουσιάζουν ψευδείς πεποιθήσεις που δεν έχουν βάση στην πραγματικότητα, όπως να πιστεύουν ότι παρενοχλούνται ή ότι πρόκειται να συμβεί μια καταστροφή.
- Ψευδαισθήσεις, που περιλαμβάνουν το να βλέπεις ή να ακούς πράγματα που δεν υπάρχουν. Μπορούν να περιλαμβάνουν οποιαδήποτε από τις αισθήσεις, αλλά η ακρόαση φωνών είναι συνήθως η πιο κοινή.
- Αποδιοργανωμένη ή μη φυσιολογική κινητική συμπεριφορά, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει αντίσταση στην τήρηση των οδηγιών, ακατάλληλη στάση ή κίνηση.
- Εξασθενημένη επικοινωνία, με ανούσιες συζητήσεις.
- Τα αρνητικά συμπτώματα σχετίζονται με διαταραχή των φυσιολογικών συναισθημάτων και συμπεριφορών. Είναι πιο δύσκολο να αναγνωριστούν. Τα άτομα που έχουν αρνητικά συμπτώματα χρειάζονται βοήθεια στις καθημερινές εργασίες.
- Στους εφήβους, μπορεί να εμφανιστεί κοινωνική απόσυρση, μειωμένη σχολική επίδοση, ευερεθιστότητα και έλλειψη κινήτρων.
Είναι σύνηθες τα συμπτώματα να αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου σε σχέση με τον τύπο και τη σοβαρότητα, εναλλάσσοντας περιόδους επιδείνωσης και ύφεσης.
Πρόληψη
Τα ακριβή αίτια της σχιζοφρένειας είναι άγνωστα, επομένως η πλήρης πρόληψη της νόσου δεν είναι δυνατή. Είναι γνωστό ότι αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνισή της. Μεταξύ των μη τροποποιήσιμων, η πιο γνωστή είναι η γενετική προδιάθεση: το 10% των ατόμων με σχιζοφρένεια έχουν στενό συγγενή (γονείς, αδέρφια) που έχει διαγνωστεί με αυτή την πάθηση.
Υπάρχουν όμως ορισμένες ενέργειες που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης της νόσου:
- Έλεγχος στην εγκυμοσύνη και μετά τον τοκετό που επιτρέπουν την αποφυγή επιπλοκών όπως ο υποσιτισμός του μωρού, η προεκλαμψία ή η έγκαιρη προσέγγιση πιθανών νεογνικών λοιμώξεων.
- Αποφυγή ναρκωτικών όπως η κάνναβη, το αλκοόλ ή η κοκαΐνη.
- Αποφυγή έκθεσης σε τραυματικά γεγονότα σε παιδιά και εφήβους.
- Διατήρηση καλών κοινωνικών σχέσεων, που βοηθούν στην αυτοεκτίμηση, στη μείωση του στρες και την αποφυγή της μοναξιάς.
- Διαχείριση τους στρες.
- Χρήση προστατευτικών μέτρων για τραυματισμούς στο κεφάλι, όπως κράνη κατά την οδήγηση με ποδήλατο ή μοτοσικλέτα.
- Υγιεινός τρόπος ζωής, με τακτική άσκηση και κατανάλωση υγιεινών τροφών.
Η σχιζοφρένεια απαιτεί ισόβια θεραπεία, ακόμα κι αν τα συμπτώματα εξαφανιστούν. Οι διαθέσιμες διεπιστημονικές θεραπείες, οι οποίες περιλαμβάνουν φαρμακολογικές και ψυχιατρικές προσεγγίσεις, συμβάλλουν στον πολύ αποτελεσματικό έλεγχο της νόσου και στην πρόληψη της εμφάνισης εξάρσεων.
