Η νόσος αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου 1B (GSD-1B) είναι μια σπάνια γενετική διαταραχή που ανήκει σε μια ομάδα καταστάσεων γνωστών ως ασθένειες αποθήκευσης γλυκογόνου. Χαρακτηρίζεται από την αδυναμία του ήπατος να παράγει επαρκείς ποσότητες γλυκόζης λόγω ανεπάρκειας του ενζύμου γλυκόζη-6-φωσφορική τρανσλοκάση. Η συχνότητα εμφάνισης του GSD-1B είναι περίπου 1 περίπτωση ανά 100.000 άτομα.
Ο γενετικός έλεγχος της νόσου αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου 1B (GSD-1B) συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
Τα βασικά χαρακτηριστικά της νόσου αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου 1Β περιλαμβάνουν:
- Μειωμένη παραγωγή γλυκόζης: Η ανεπάρκεια της τρανσλοκάσης της 6-φωσφορικής γλυκόζης έχει ως αποτέλεσμα την μειωμένη μεταφορά της 6-φωσφορικής γλυκόζης από το κυτταρόπλασμα στο ενδοπλασματικό δίκτυο, όπου κανονικά θα μετατρεπόταν σε γλυκόζη. Αυτό οδηγεί σε αδυναμία απελευθέρωσης γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματος κατά τις περιόδους νηστείας.
- Υπογλυκαιμία: Οι ασθενείς με GSD-1B εμφανίζουν υπογλυκαιμία (χαμηλό σάκχαρο στο αίμα), ειδικά κατά τις περιόδους νηστείας ή μεταξύ των γευμάτων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως αδυναμία, κόπωση, ευερεθιστότητα και σε σοβαρές περιπτώσεις, επιληπτικές κρίσεις.
- Ουδετεροπενία: Το GSD-1B σχετίζεται με ουδετεροπενία, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μειωμένο αριθμό ουδετερόφιλων, ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων. Η ουδετεροπενία αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων, ιδιαίτερα βακτηριακών λοιμώξεων.
- Διαταραχή λειτουργίας του ανοσοποιητικού: Η ουδετεροπενία μπορεί να οδηγήσει σε εξασθενημένη λειτουργία του ανοσοποιητικού, καθιστώντας τα άτομα με GSD-1B πιο επιρρεπή σε επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις.
- Φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (IBD): Ορισμένοι ασθενείς με GSD-1B μπορεί να αναπτύξουν φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, συμπεριλαμβανομένων συμπτωμάτων όπως διάρροια, κοιλιακό άλγος και κακή ανάπτυξη.
- Καθυστερημένη ανάπτυξη: Η ανάπτυξη μπορεί να καθυστερήσει σε άτομα με GSD-1B όπως και η έλευση της εφηβείας.
Η διαχείριση της νόσου αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου 1Β περιλαμβάνει μια προσεκτικά ελεγχόμενη δίαιτα που περιλαμβάνει συχνά γεύματα και νυχτερινή σίτιση για την πρόληψη της παρατεταμένης νηστείας. Το άμυλο καλαμποκιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πηγή γλυκόζης βραδείας αποδέσμευσης κατά τις περιόδους νηστείας. Η ουδετεροπενία και τα προβλήματα που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό μπορεί να απαιτούν ειδικές ιατρικές παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας με τον παράγοντα G-CSF.
Η τακτική παρακολούθηση, συμπεριλαμβανομένων των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, του αριθμού των λευκών και των μεταβολικών παραμέτρων, είναι απαραίτητη για άτομα με GSD-1B. Η γενετική συμβουλευτική είναι σημαντική για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους προκειμένου να κατανοήσουν το μοτίβο κληρονομικότητας και να αξιολογήσουν τον κίνδυνο να έχουν προσβεβλημένα παιδιά.
Ενώ το GSD-1B είναι μια δια βίου κατάσταση, η κατάλληλη διαχείριση μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να ζήσουν σχετικά φυσιολογική ζωή. Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων και την πρόληψη των επιπλοκών που σχετίζονται με την υπογλυκαιμία και τα προβλήματα που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό.
Περισσότερες Πληροφορίες
Η φωσφατάση της 6-γλυκόζης βρίσκεται στη μεμβράνη του ενδοπλασματικού δικτύου και μαζί με τον μεταφορέα της 6-φωσφορικής γλυκόζης, γνωστό ως SLC37A4, σχηματίζει ένα μοριακό σύμπλεγμα υπεύθυνο για την παραγωγή γλυκόζης καταλύοντας το τελικό στάδιο της γλυκογονόλυσης και της γλυκονεογένεσης.
Οι παθογόνες παραλλαγές στο SLC37A4 είναι υπεύθυνες για το GSD-1B. Περισσότερες από 100 παθογόνες παραλλαγές έχουν εντοπιστεί στο SLC37A4 που μπορούν να προκαλέσουν GSD-1B στην ομοζυγωτία και σύνθετη ετεροζυγωτία. Οι δύο πιο συχνές παραλλαγές είναι η c.1042_1043del και η c.1015G>T, με τη διαγραφή c.1042_1043del να αντιπροσωπεύει το 31% των αλληλόμορφων στους ευρωπαίους ασθενείς και την c.1015G>T το 13%. Η παρουσία του c.1015G>T στη Γερμανία είναι υψηλότερη από ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη, αντιπροσωπεύοντας το 29% των μεταλλαγμένων αλληλόμορφων.
Η πιο συχνή παραλλαγή στον ιαπωνικό πληθυσμό είναι η c.352T>C που εμπλέκεται σε κάθε δεύτερη περίπτωση GSD-1B.
Ο γενετικός έλεγχος της νόσου αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου 1B αναλύει τις 5 πιο συχνές παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου SLC37A4.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις των γονιδίων που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στα προς έλεγχο γονίδια και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
