Τα νευροϊνίδια ελαφράς αλυσίδας (NfL) είναι μια δομική πρωτεΐνη που βρίσκεται στους νευρώνες και είναι ζωτικής σημασίας για τη συντήρηση και τη λειτουργία του κυτταροσκελετού. Γίνονται ανιχνεύσιμα στον ορό και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) όταν τα νευρικά κύτταρα έχουν υποστεί βλάβη ή εκφυλίζονται. Ως εκ τούτου, τα επίπεδα των NfL αποτελούν σημαντικό βιοδείκτη για διάφορες νευρολογικές ασθένειες, αντανακλώντας την έκταση της νευρωνικής βλάβης ή του εκφυλισμού των νευρώνων. Η μέτρηση των NfL στον ορό προσφέρει μια λιγότερο επεμβατική μέθοδο σε σύγκριση με τη δειγματοληψία του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, παρέχοντας μια πρακτική προσέγγιση τόσο για κλινικές δοκιμές όσο και για την τακτική παρακολούθηση ασθενών με νευροεκφυλιστικά νοσήματα.
Τα νευροϊνίδια είναι ινίδια που βρίσκονται ειδικά σε νευρώνες και που αποτελούνται από ελαφριές, μεσαίες και βαριές αλυσίδες. Τα NfL είναι το συστατικό ελαφριάς αλυσίδας. Αυτά τα νημάτια αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της εσωτερικής δομικής στήριξης των νευραξόνων, παρέχοντας το απαραίτητο δίκτυο στήριξης που επηρεάζει το διαμέτρημα των νευρώνων και την ταχύτητα σηματοδότησης. Όταν οι νευρώνες καταστρέφονται λόγω τραυματισμού ή νόσου, θραύσματα των NfL απελευθερώνονται στον εξωκυτταρικό χώρο και στη συνέχεια στην κυκλοφορία του αίματος, καθιστώντας τα NfL στον ορό χρήσιμο δείκτη νευροαξονικής βλάβης.
Τα συξημένα επίπεδα των NfL στον ορό έχουν συσχετιστεί με διάφορες καταστάσεις, όπως:
Σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ): Στη σκλήρυνση κατά πλάκας, τα επίπεδα των NfL σχετίζονται με τη δραστηριότητα και την εξέλιξη της νόσου. Η παρακολούθηση των NfL μπορεί να βοηθήσει στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των τροποποιητικών της νόσου θεραπειών και μπορεί να προβλέψει τη μελλοντική δραστηριότητα της νόσου. Τα αυξημένα επίπεδα NfL σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας συχνά υποδεικνύουν ενεργό φλεγμονή και συνεχιζόμενο νευροεκφυλισμό.
Αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS): Η αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση παρουσιάζει σημαντικές αυξήσεις των NfL στον ορό, αντανακλώντας τον ταχύ νευροεκφυλισμό που χαρακτηρίζει τη νόσο. Τα επίπεδα των NfL μπορούν να βοηθήσουν στην πρόγνωση και είναι δυνητικά χρήσιμα στην αξιολόγηση της απόκρισης σε ερευνητικές θεραπείες.
Νόσος Alzheimer (AD) και άλλες άνοιες: Τα επίπεδα NfL είναι αυξημένα στη νόσο Alzheimer και συσχετίζονται με τη σοβαρότητα της γνωστικής εξασθένησης. Είναι σημαντικό ότι τα NfL μπορούν να διακρίνουν την νόσο Alzheimer από άλλες νευροεκφυλιστικές παθήσεις και μπορεί να χρησιμεύσει ως δείκτης για την παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου ή της αποτελεσματικότητας των θεραπευτικών παρεμβάσεων.
Τραυματική εγκεφαλική βλάβη (TBI): Μετά από τραυματισμό του εγκεφάλου, τα επίπεδα NfL στον ορό αυξάνονται ανάλογα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού. Αυτό καθιστά τα NfL έναν πολύτιμο δείκτη για την αξιολόγηση της νευρωνικής βλάβης σε οξείες καταστάσεις και ενδεχομένως την πρόβλεψη των μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων.
Νόσος Parkinson (PD) και άλλες ανάλογες διαταραχές: Αυξημένα επίπεδα NfL παρατηρούνται στη νόσο Parkinson και είναι ιδιαίτερα υψηλά σε άτυπες παρκινσονικές διαταραχές. Αυτό βοηθά στη διαφοροποίηση της νόσου Πάρκινσον από άλλα παρκινσονικά σύνδρομα, κάτι το οποίο συχνά είναι πολύ δύσκολο να γίνει κλινικά.
Τα NfL του ορού μετρώνται χρησιμοποιώντας εξαιρετικά ευαίσθητες ανοσολογικές δοκιμασίες, όπως η ELISA ή συνηθέστερα, η τεχνολογία συστοιχίας ενός μορίου (Simoa), η οποία μπορεί να ανιχνεύσει εξαιρετικά χαμηλές συγκεντρώσεις πρωτεϊνών. Αυτές οι προηγμένες τεχνικές επέτρεψαν την ποσοτικοποίηση των NfL στο περιφερικό αίμα, καθιστώντας δυνατή την κλινική τους χρήση.
Η μέτρηση των NfL στον ορό παρέχει ένα «εργαστηριακό εργαλείο» στον έλεγχο των νευροεκφυλιστικών καταστάσεων σε ένα φάσμα νευρολογικών παθήσεων, προσφέροντας έναν μη επεμβατικό βιοδείκτη της νευρωνικής βλάβης. Η εφαρμογή του εκτείνεται από τη διάγνωση και την παρακολούθηση της νόσου έως την αξιολόγηση της θεραπευτικής αποτελεσματικότητας σε κλινικές δοκιμές.
