Η μεθυλομαλονική οξυουρία λόγω ανεπάρκειας της μεθυλομαλονυλ-CoA μουτάσης (ανεπάρκεια MMA-MUT) είναι μια σπάνια κληρονομική μεταβολική διαταραχή που εμπίπτει στην ευρύτερη κατηγορία των οργανικών οξυουριών (ή οξυαιμιών). Χαρακτηρίζεται από την αδυναμία του οργανισμού να διασπάσει σωστά ορισμένες πρωτεΐνες και λίπη, οδηγώντας στη συσσώρευση μεθυλομαλονικού οξέος στο αίμα και τους ιστούς.
Ο γενετικός έλεγχος της ανεπάρκειας MMA-MUT συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
Τα βασικά χαρακτηριστικά της έλλειψης MMA-MUT περιλαμβάνουν:
- Ενζυμική ανεπάρκεια: Η ανεπάρκεια MMA-MUT προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο MMUT, που οδηγεί σε ανεπάρκεια του ενζύμου μεθυλμαλονυλ-CoA μουτάση. Αυτό το ένζυμο είναι απαραίτητο για τη διάσπαση ορισμένων αμινοξέων και λιπαρών οξέων.
- Συσσώρευση μεθυλομαλονικού οξέος: Λόγω της ανεπάρκειας του ενζύμου, υπάρχει συσσώρευση μεθυλομαλονικού οξέος, μιας τοξικής ουσίας που μπορεί να επηρεάσει διάφορα όργανα και συστήματα του σώματος.
- Νευρολογικά συμπτώματα: Η ανεπάρκεια MMA-MUT συχνά εμφανίζεται με νευρολογικά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένων αναπτυξιακών καθυστερήσεων, διανοητικής αναπηρίας, επιληπτικών κρίσεων και μυϊκής αδυναμίας.
- Μεταβολική απορρύθμιση: Τα άτομα με ανεπάρκεια MMA-MUT διατρέχουν κίνδυνο μεταβολικής απορρύθμισης, ιδιαίτερα σε περιόδους ασθένειας, νηστείας ή στρες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επεισόδια σοβαρής μεταβολικής ανισορροπίας.
- Καθυστέρηση ανάπτυξης: Τα βρέφη με ανεπάρκεια MMA-MUT μπορεί να παρουσιάσουν καθυστέρηση της ανάπτυξης, δυσκολίες στη σίτιση και μικρή αύξηση βάρους.
- Έμετος και αφυδάτωση: Επεισόδια εμέτου, αφυδάτωσης και μεταβολικής οξέωσης μπορεί να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια μεταβολικών κρίσεων.
- Διόγκωση ήπατος: Μπορεί να υπάρχει ηπατομεγαλία λόγω της συσσώρευσης ουσιών που το σώμα δεν μπορεί να επεξεργαστεί.
- Οσμή ούρων σαν σιροπιού σφενδάμου: Μερικά άτομα με ανεπάρκεια MMA-MUT μπορεί να έχουν μια χαρακτηριστική οσμή σιροπιού σφενδάμου στον ιδρώτα και τα ούρα τους, παρόμοια με άλλες οργανικές οξυαιμίες.
Η διαχείριση της ανεπάρκειας MMA-MUT περιλαμβάνει διατροφικούς περιορισμούς και συμπληρώματα για την αντιμετώπιση της μεταβολικής ανισορροπίας. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει:
- Δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες: Τα άτομα με ανεπάρκεια MMA-MUT συχνά τοποθετούνται σε δίαιτα χαμηλή σε πρωτεΐνη για να περιορίσουν την πρόσληψη αμινοξέων που δεν μπορούν να μεταβολιστούν σωστά.
- Συμπλήρωμα κοβαλαμίνης (βιταμίνη Β12): Μερικοί ασθενείς με ανεπάρκεια MMA-MUT μπορεί να ωφεληθούν από τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης Β12.
- Μέτρα έκτακτης ανάγκης: Κατά τη διάρκεια επεισοδίων μεταβολικής απορρύθμισης, μπορεί να χρειαστούν επείγοντα μέτρα για τη διόρθωση της οξέωσης και την πρόληψη της βλάβης των οργάνων.
Η ανεπάρκεια MMA-MUT είναι μια δια βίου κατάσταση και η διαχείριση απαιτεί στενή παρακολούθηση από επαγγελματίες υγείας. Η γενετική συμβουλευτική είναι ζωτικής σημασίας για τα άτομα που έχουν προσβληθεί και τις οικογένειές τους να κατανοήσουν το πρότυπο κληρονομικότητας και να αξιολογήσουν τον κίνδυνο να αποκτήσουν προσβεβλημένα παιδιά. Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση είναι σημαντικές για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων και την πρόληψη των μεταβολικών κρίσεων.
Περισσότερες Πληροφορίες
Η μεθυλομαλονική οξυουρία (ΜΜΑ) είναι μια γενετικά ετερογενής ομάδα διαταραχών που προκαλείται από βλάβες σε διαφορετικά γονίδια που συμμετέχουν στο μεταβολισμό ορισμένων αμινοξέων, λιπιδίων και χοληστερόλης. Αυτές οι διαταραχές ταξινομούνται σε δύο τύπους: μεμονωμένη ΜΜΑ και συνδυασμένη ΜΜΑ.
Η μεμονωμένη ΜΜΑ προκαλείται από ανεπάρκειες στο ένζυμο μεθυλομαλονυλο-CoA μουτάση (mut), στη μεταφορά ή σύνθεση των συμπαραγόντων της (cblA, cblB, cblD-MMA, cblH) ή από ανεπάρκεια του ενζύμου μεθυλομαλονυλο-CoA επιμεράση.
Η μεθυλομαλονική οξυαιμία (ή οξυουρία) λόγω ανεπάρκειας της μεθυλομαλονυλο-CoA μουτάσης είναι η πιο κοινή αιτία μεμονωμένης ΜΜΑ. Το ένζυμο mut, που παράγεται από το γονίδιο MMUT, βρίσκεται στα μιτοχόνδρια όπου συμμετέχει στην καταβολική οδό του κύκλου του Krebs. Ανάλογα με τη μετάλλαξη, μπορεί να υπάρχει πλήρης (υπότυπος mut0) ή μερική (υποτύπος mut-) ανεπάρκεια της ενζυμικής δραστηριότητας.
Δύο παθογόνες παραλλαγές έχουν περιγραφεί στο MMUT που είναι συχνές στον ιαπωνικό και αφροαμερικανικό πληθυσμό (c.349G>T και c.2150G>T, αντίστοιχα).
Μέχρι σήμερα έχουν αναφερθεί περισσότερες από 100 μεταλλάξεις στο γονίδιο MMUT με αυτοσωματική υπολειπόμενη κληρονομικότητα.
Ο γενετικός έλεγχος ανεπάρκειας MMA-MUT αναλύει τις 25 πιο συχνές παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου MMUT.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις των γονιδίων που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στα προς έλεγχο γονίδια και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
