Ο μεταμορφωτικός αυξητικός παράγοντας βήτα (Transforming Growth Factor β, TGF-β) είναι μια πολυλειτουργική κυτοκίνη με σημαντικούς ρόλους στη ρύθμιση των κυτταρικών διεργασιών, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης, της διαφοροποίησης, της απόπτωσης και των ανοσολογικών αποκρίσεων. Η εξέταση TGF-β μετρά τα επίπεδα αυτής της κυτοκίνης στο αίμα, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη συμμετοχή της σε διάφορες φυσιολογικές και παθολογικές καταστάσεις. Κλινικά, ο TGF-β παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στους τομείς της ογκολογίας, της ανοσολογίας και των ινωτικών παθήσεων λόγω του διπλού ρόλου του ως καταστολέα και υποκινητή των όγκων, καθώς και της επίδρασής του στην ανοσολογική διαμόρφωση και την επισκευή ιστών.
Ο TGF-β υπάρχει σε τρεις ισομορφές (TGF-β1, TGF-β2 και TGF-β3), με τον TGF-β1 να είναι ο πιο μελετημένος στην ανθρώπινη βιολογία και τις ασθένειες. Εκκρίνεται σε λανθάνουσα μορφή που απαιτεί ενεργοποίηση για να ασκήσει τη δράσης του, ενεργώντας μέσω συγκεκριμένων υποδοχέων και ενδοκυτταρικών οδών σηματοδότησης όπως η οικογένεια SMAD. Η σηματοδότηση ενορχηστρώνει κυτταρικές αποκρίσεις που ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο του κυττάρου, το μικροπεριβάλλον και την κατάσταση της νόσου.
Η εξέταση για τον TGF-β είναι ιδιαίτερα σημαντική στην ογκολογία, καθώς η κυτοκίνη παίζει παράδοξο ρόλο στη βιολογία του καρκίνου. Σε καρκίνους πρώιμου σταδίου, ο TGF-β λειτουργεί ως καταστολέας όγκων αναστέλλοντας τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και προκαλώντας απόπτωση. Ωστόσο, σε προχωρημένα στάδια, μπορεί να προωθήσει την εξέλιξη του όγκου ενισχύοντας την επιθηλιακή-μεσεγχυματική μετάβαση (EMT), την αγγειογένεση και την ανοσοδιαφυγή. Η μέτρηση των επιπέδων του TGF-β μπορεί επομένως να βοηθήσει στον εντοπισμό των σταδίων της νόσου, στην πρόβλεψη της πρόγνωσης και στην αξιολόγηση της ανταπόκρισης σε θεραπείες που στοχεύουν στην οδό του TGF-β, οι οποίες διερευνώνται για τη θεραπεία του καρκίνου.
Σε ινωτικές ασθένειες, όπως κίρρωση του ήπατος, η ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση και η συστηματική σκλήρυνση, ο TGF-β έχει έναν κεντρικό ρόλο στην παθολογία της ίνωσης. Διεγείρει τον πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών και την παραγωγή εξωκυττάριας μήτρας, οδηγώντας σε σχηματισμό ουλώδους ιστού και τη δυσλειτουργία οργάνων. Τα επίπεδα του TGF-β στο αίμα χρησιμεύουν ως βιοδείκτης για τη δραστηριότητα και την εξέλιξη της νόσου, βοηθώντας στην παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας και της πιθανής έγκαιρης παρέμβασης.
Ο TGF-β είναι επίσης κρίσιμος στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος, εξισορροπώντας τις προφλεγμονώδεις και αντιφλεγμονώδεις αποκρίσεις. Η δυσλειτουργία της σηματοδότησης του TGF-β έχει εμπλακεί σε αυτοάνοσες διαταραχές όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου. Ο έλεγχος των επιπέδων του TGF-β μπορεί να βοηθήσει στην αποσαφήνιση της υποκείμενης ανοσολογικής δυσλειτουργίας και να καθοδηγήσει τις ανοσοτροποποιητικές θεραπείες.
