Η λευκοεγκεφαλοπάθεια με εξαφάνιση της λευκής ουσίας (VWM) είναι μια σπάνια γενετική διαταραχή που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα, ιδιαίτερα τη λευκή ουσία του εγκεφάλου. Είναι ένας τύπος λευκοδυστροφίας, μια ομάδα διαταραχών που χαρακτηρίζονται από ανωμαλίες στη λευκή ουσία του εγκεφάλου.
Ο γενετικός έλεγχος της λευκοεγκεφαλοπάθειας με εξαφάνιση της λευκής ουσίας συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
Τα βασικά χαρακτηριστικά της λευκοεγκεφαλοπάθειας με εξαφάνιση της λευκής ουσίας περιλαμβάνουν:
- Έναρξη και εξέλιξη: Τα συμπτώματα συχνά ξεκινούν από την αρχή έως τη μέση της παιδικής ηλικίας, αν και η έναρξη μπορεί να ποικίλλει. Η ασθένεια τείνει να εξελίσσεται αργά, με διαλείπουσες περιόδους ταχείας επιδείνωσης που προκαλούνται από στρεσογόνους παράγοντες όπως οι λοιμώξεις ή τα τραύματα.
- Νευρολογικά συμπτώματα: Τα άτομα με τη νόσο μπορεί να εμφανίσουν μια ποικιλία νευρολογικών συμπτωμάτων, όπως απώλεια κινητικών δεξιοτήτων, δυσκολία στο περπάτημα, μυϊκή δυσκαμψία, σπαστικότητα και δυσκολία συντονισμού των κινήσεων.
- Γνωστική εξασθένηση: Μπορεί να εμφανιστεί γνωστική έκπτωση και διανοητική αναπηρία, επηρεάζοντας τις μαθησιακές ικανότητες και τη συνολική γνωστική λειτουργία.
- Επιληπτικές κρίσεις: Μπορεί να εμφανιστούν επιληπτικές κρίσεις σε ορισμένους ασθενείς με VWM.
- Ευρήματα νευροαπεικόνισης: Η μαγνητική τομογραφία (MRI) του εγκεφάλου αποκαλύπτει τυπικά προοδευτική καταστροφή της λευκής ουσίας, που οδηγεί σε ατροφία. Η λευκή ουσία φαίνεται ανώμαλη και μπορεί να «εξαφανιστεί» ή να πάρει κυστική μορφή.
- Γενετική βάση: Η λευκοεγκεφαλοπάθεια με εξαφάνιση της λευκής ουσίας προκαλείται από μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια, συμπεριλαμβανομένων των γονιδίων EIF2B1, EIF2B2, EIF2B3, EIF2B4 και EIF2B5. Αυτά τα γονίδια παρέχουν οδηγίες για τη δημιουργία συστατικών του ευκαρυωτικού παράγοντα έναρξης μετάφρασης 2B (eIF2B), ο οποίος παίζει ρόλο στη σύνθεση πρωτεϊνών εντός των κυττάρων.
- Επιδείνωση που προκαλείται από το στρες: Τα στρεσογόνα γεγονότα, όπως ασθένεια ή τραυματισμός, μπορούν να προκαλέσουν επεισόδια ταχείας νευρολογικής επιδείνωσης σε ασθενείς με VWM.
Επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία για τη λευκοεγκεφαλοπάθεια με την εξαφάνιση της λευκής ουσίας. Η θεραπεία είναι γενικά υποστηρικτική και επικεντρώνεται στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στην παροχή της κατάλληλης φροντίδας. Η φυσικοθεραπεία και η εργοθεραπεία μπορεί να είναι επωφελής για να βοηθήσουν τους ασθενείς να διατηρήσουν την κινητικότητα και τη λειτουργικότητα.
Δεδομένης της γενετικής φύσης της διαταραχής, η γενετική συμβουλευτική είναι σημαντική για τα επηρεαζόμενα άτομα και τις οικογένειές τους. Η κατανόηση της γενετικής βάσης μπορεί να δώσει πληροφορίες για τον κίνδυνο εμφάνισης στις μελλοντικές γενιές και να βοηθήσει στις αποφάσεις οικογενειακού προγραμματισμού.
Περισσότερες Πληροφορίες
Η λευκοεγκεφαλοπάθεια με εξαφάνιση της λευκής ουσίας είναι μια σπάνια αυτοσωμική υπολειπόμενη νόσος που προκαλεί καταστροφή της λευκής ουσίας του κεντρικού νευρικού συστήματος και επηρεάζει κυρίως τα ώριμα ολιγοδενδροκύτταρα και τα αστροκύτταρα. Η ασθένεια προκαλείται από μεταλλάξεις σε διαφορετικά γονίδια. Ένα από τα πιο κοινά είναι το EIF2B5, το οποίο κωδικοποιεί την υπομονάδα έψιλον της πρωτεΐνης eIF2B, που συμμετέχει στη διαδικασία της πρωτεϊνικής σύνθεσης.
Η παραλλαγή c.338G>A (p.Arg113His) είναι μια από τις πιο κοινές και έχει παρατηρηθεί σε ασθενείς τόσο σε ομόζυγη κατάσταση όσο και σε σύνθετη ετροζυγωτία. Η αλλαγή αμινοξέων που συμβαίνει οδηγεί σε σημαντική μείωση της πρωτεϊνικής δραστηριότητας. Αυτή η παραλλαγή είναι παρούσα στο γενικό πληθυσμό με συχνότητα 0.03%.
Η παραλλαγή c.318A>T (L106H) είναι μια άλλη από τις πιο συχνές παθογόνες παραλλαγές σε ασθενείς με λευκοεγκεφαλοπάθεια με εξαφάνιση της λευκής ουσίας. Αυτή η παραλλαγή προκαλεί λειτουργική απώλεια της υπομονάδας eIF2B και αποτρέπει το σχηματισμό πρωτεϊνικών συμπλεγμάτων με τις άλλες τέσσερις υπομονάδες που αποτελούν το eIF2B. Μια μελέτη ανασκόπησης έδειξε ότι όλοι οι ασθενείς με την παραλλαγή c.318A>T, τόσο στην ομόζυγη όσο και στην ετερόζυγη κατάσταση, συσχετίστηκαν με βραδεία χρόνια πορεία της νόσου. Ωστόσο, αυτή η υπόθεση απαιτεί περαιτέρω μελέτες για να την υποστηρίξουν.
Η παραλλαγή c.545C>T (T182M) δεν είναι τόσο συχνή όσο η προηγούμενη, αλλά έχει επίσης αποδειχθεί ότι υπάρχει σε ορισμένους ασθενείς με νόσο όψιμης έναρξης. Η παρουσία της παραλλαγής θα μπορούσε να συσχετιστεί με μια ηπιότερη μορφή αυτής της λευκοεγκεφαλοπάθειας. Ωστόσο, απαιτείται επίσης περαιτέρω μελέτη για να επιβεβαιωθεί η συσχέτιση της παραλλαγής c.545CíT με ηπιότερες μορφές της νόσου.
Ο γενετικός έλεγχος της λευκοεγκεφαλοπάθειας αναλύει τις 3 πιο συχνές παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου EIF2B5.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις των γονιδίων που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στα προς έλεγχο γονίδια και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
