Η εξέταση για αντιγόνο του Κρυπτόκοκκου (Cryptococcus) αποτελεί διαγνωστικό εργαστηριακό έλεγχο που αποσκοπεί στην ανίχνευση πολυσακχαριδικών αντιγόνων από την κάψα των ειδών του γένους Cryptococcus σε βιολογικά υγρά, κυρίως στον ορό ή στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Χρησιμοποιείται κυρίως για την ανίχνευση κρυπτοκοκκικών λοιμώξεων, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ύποπτης κρυπτοκοκκικής μηνιγγίτιδας ή διάσπαρτης κρυπτοκοκκίασης. Η εξέταση είναι εξαιρετικά ευαίσθητη και μπορεί να ανιχνεύσει κυκλοφορούντα αντιγόνα από τα πρώιμα στάδια της λοίμωξης, παρέχοντας ουσιαστικές ενδείξεις ενεργού μυκητιασικής ανάπτυξης.
Ο Cryptococcus είναι γένος ζυμομυκήτων με κάψα, με τα είδη Cryptococcus neoformans και Cryptococcus gattii να αποτελούν τα κύρια παθογόνα για τον άνθρωπο. Οι μύκητες αυτοί απαντώνται στο περιβάλλον, κυρίως σε περιττώματα πουλιών ή σε αποσυντιθέμενη οργανική ύλη και μπορούν να εισπνευστούν υπό τη μορφή σπορίων. Μετά την είσοδό τους στους πνεύμονες, μπορεί είτε να παραμείνουν τοπικά είτε να διασπαρούν σε άλλα όργανα, όπως το κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας δυνητικά θανατηφόρες λοιμώξεις.
Το αντιγόνο που ανιχνεύεται στην εξέταση προέρχεται από την πολυσακχαριδική κάψα που περιβάλλει το μυκητιασικό κύτταρο. Η κάψα αυτή δεν αποτελεί μόνο βασικό παράγοντα λοιμογόνου δράσης αλλά και σημαντικό ανοσολογικό δείκτη. Με την εγκατάσταση της λοίμωξης, το ανοσοποιητικό σύστημα ενεργοποιείται και παράγει αντισώματα, ωστόσο ο μύκητας αποβάλλει ταυτόχρονα συστατικά της κάψας στο αίμα ή στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Τα αντιγόνα αυτά ανιχνεύονται συχνά πριν την εμφάνιση σοβαρών κλινικών συμπτωμάτων.
Αυξημένα επίπεδα αντιγόνου του Cryptococcus παρατηρούνται σε ενεργή ή διάσπαρτη λοίμωξη και σχετίζονται με υψηλό μυκητιασικό φορτίο. Υψηλοί τίτλοι υποδηλώνουν εκτεταμένο πολλαπλασιασμό και αυξημένο κίνδυνο για επιπλοκές όπως η μηνιγγίτιδα ή μηνιγγοεγκεφαλίτιδα. Η παρουσία αντιγόνου στον ορό υποδεικνύει συστηματική προσβολή, ενώ η ανίχνευσή του στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό επιβεβαιώνει προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος. Εμμονή υψηλών επιπέδων παρά τη θεραπεία είναι ενδεικτικά αποτυχίας αντιμετώπισης ή ανοσοκαταστολής και απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση.
Αντιθέτως, χαμηλά ή μη ανιχνεύσιμα επίπεδα αντιγόνου υποδηλώνουν γενικά είτε απουσία λοίμωξης είτε επιτυχή έλεγχο από το ανοσοποιητικό σύστημα. Σε πρώιμη ή τοπική πνευμονική προσβολή, τα επίπεδα μπορεί να παραμείνουν χαμηλά εφόσον το μυκητιασικό φορτίο είναι περιορισμένο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ενδείκνυται επανέλεγχος ή συνδυαστική αξιολόγηση με άλλους δείκτες.
Η εξέταση του αντιγόνου Κρυπτοκόκκου παίζει καθοριστικό ρόλο στην έγκαιρη αναγνώριση των κρυπτοκοκκικών λοιμώξεων και στην παρακολούθηση της πορείας της νόσου. Ενισχύει την ικανότητα ανίχνευσης διεισδυτικής μυκητίασης πριν την εγκατάσταση μη αναστρέψιμων βλαβών και αποτελεί βασικό εργαλείο για την κατεύθυνση των θεραπευτικών επιλογών.
Τελευταία ενημέρωση: 30/06/2025
