Η αυτοσωματική υπολειπόμενη σπαστική αταξία του Charlevoix-Saguenay (ARSACS) είναι μια σπάνια γενετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από έναν συγκεκριμένο τύπο σπαστικής αταξίας. Είναι μια αυτοσωματική υπολειπόμενη κατάσταση, που σημαίνει ότι ένα άτομο πρέπει να κληρονομήσει δύο αντίγραφα του ελαττωματικού γονιδίου (ένα από κάθε γονέα) για να εκδηλώσει τη διαταραχή. Πήρε το όνομά του από την περιοχή στο Κεμπέκ του Καναδά, όπου εντοπίστηκε για πρώτη φορά.
Ο γενετικός έλεγχος της αυτοσωματικής υπολειπόμενης σπαστικής αταξίας του Charlevoix-Saguenay συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
- Έναρξη: Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως στην πρώιμη παιδική ηλικία ή την εφηβεία.
- Αταξία: Τα άτομα με τη νόσο ARSACS παρουσιάζουν αταξία, η οποία είναι η έλλειψη συντονισμού και ελέγχου των εκούσιων κινήσεων. Αυτό μπορεί να επηρεάσει διάφορα μέρη του σώματος, οδηγώντας σε προβλήματα με την ισορροπία, το περπάτημα και το συντονισμό χεριού-ματιού.
- Σπαστικότητα: Ο αυξημένος μυϊκός τόνος ή σπαστικότητα έχει ως αποτέλεσμα δυσκαμψία και δυσκολία στην κίνηση συγκεκριμένων μυών.
- Περιφερική νευροπάθεια: Μερικά άτομα με αυτοσωματική υπολειπόμενη σπαστική αταξία του Charlevoix-Saguenay μπορεί επίσης να εμφανίσουν περιφερική νευροπάθεια, η οποία περιλαμβάνει βλάβη στα περιφερικά νεύρα και μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα μυρμηγκιάσματος ή αδυναμίας στα άκρα.
- Οφθαλμολογικές ανωμαλίες: Ασθενείς με ARSACS μπορεί να εμφανίσουν μη φυσιολογικές κινήσεις των ματιών και άλλα προβλήματα που σχετίζονται με τα μάτια.
- Παρεγκεφαλιδική ατροφία: Μελέτες νευροαπεικόνισης συχνά αποκαλύπτουν ατροφία (συρρίκνωση) της παρεγκεφαλίδας, της περιοχής του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για το συντονισμό των εκούσιων κινήσεων.
Το αυτοσωματική υπολειπόμενη σπαστική αταξία του Charlevoix-Saguenay προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο SACS που βρίσκεται στο χρωμόσωμα 13. Το γονίδιο SACS παρέχει οδηγίες για την παραγωγή μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται σακσίνη, η οποία παίζει ρόλο στη διατήρηση της υγείας και της λειτουργίας των νευρικών κυττάρων. Μεταλλάξεις στο γονίδιο SACS παράγουν ελαττωματική πρωτεΐνη σακσίνης, συμβάλλοντας στα συμπτώματα που σχετίζονται με το ARSACS. Η σακσίνη είναι μια συν-συνοδός (co-chaperone) πρωτεΐνη που δρα ρυθμίζοντας τη δραστηριότητα της συνοδού (chaperone) Hsp70, η οποία είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της σωστής αναδίπλωσης των νευρωνικών πρωτεϊνών. Οι συνοδές πρωτεΐνες, όπως η Hsp70, εμποδίζουν το νευρικό σύστημα να συσσωρεύει λανθασμένα αναδιπλωμένες πρωτεΐνες και την εμφάνιση νευροεκφυλισμού. Πιστεύεται ότι η πρωτεΐνη σακσίνη μπορεί επίσης να συμμετέχει στην οργάνωση των μικροσωληνίσκων, στη διακίνηση κυστιδίων και στον έλεγχο της δυναμικής των μιτοχονδρίων.
Το ARSACS είναι συχνό στο βορειοανατολικό Κεμπέκ και προκαλείται κυρίως από την παραλλαγή c.8844del, που ανιχνεύεται στο 96% των ασθενών. Περισσότερες από 200 παθογόνες μεταλλάξεις στο γονίδιο SACS είναι σήμερα γνωστό ότι επηρεάζουν άλλες χώρες όπως η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Ισπανία και η Τουρκία.
Δεν υπάρχει θεραπεία για το ARSACS και η θεραπεία επικεντρώνεται στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στην παροχή υποστηρικτικής φροντίδας. Η γενετική συμβουλευτική είναι ζωτικής σημασίας για οικογένειες με ιστορικό ARSACS, καθώς οι φορείς ενός μόνο μεταλλαγμένου γονιδίου μπορεί να μην εμφανίζουν συμπτώματα, αλλά μπορούν να περάσουν το γονίδιο στα παιδιά τους.
Ο Γενετικός Έλεγχος Αυτοσωματικής Υπολειπόμενης Σπαστικής Αταξίας του Charlevoix-Saguenay της Διαγνωστικής Αθηνών αναλύει τις πέντε συχνότερες παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου SACS.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις του γονιδίου που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στο προς έλεγχο γονίδιο και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
