Η αναιμία Fanconi είναι μια σπάνια γενετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια μυελού των οστών, σωματικές ανωμαλίες και αυξημένο κίνδυνο καρκίνου. Η αναιμία Fanconi επηρεάζει μία στις 100.000 γεννήσεις και προκαλείται από παθογόνες παραλλαγές σε έως και 22 γονίδια που εμπλέκονται στην επιδιόρθωση του DNA, με το πιο συχνά επηρεαζόμενο γονίδιο να είναι το γονίδιο FANCA ακολουθούμενο από το FANCC.
Ο γενετικός έλεγχος της αναιμίας Fanconi συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
Τα βασικά χαρακτηριστικά της αναιμίας Fanconi (που σχετίζεται με το FANCC) περιλαμβάνουν:
- Ανεπάρκεια μυελού των οστών: Τα άτομα με αναιμία Fanconi συχνά αναπτύσσουν ανεπάρκεια του μυελού των οστών, που οδηγεί σε μείωση της παραγωγής αιμοσφαιρίων (αναιμία, λευκοπενία και θρομβοπενία). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση, αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις και αιμορραγικές τάσεις.
- Σωματικές ανωμαλίες: Πολλά άτομα με αναιμία Fanconi έχουν σωματικές ανωμαλίες, όπως βραχύ ανάστημα, μη φυσιολογική μελάγχρωση του δέρματος, κακοσχηματισμένους αντίχειρες ή πήχεις και σκελετικές ανωμαλίες.
- Αυξημένος κίνδυνος καρκίνου: Τα άτομα με αναιμία Fanconi έχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν ορισμένους καρκίνους, ιδιαίτερα αιματολογικούς καρκίνους (όπως η οξεία μυελογενή λευχαιμία) και συμπαγείς όγκους (όπως το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα).
- Κληρονομικότητα: Η αναιμία Fanconi τυπικά κληρονομείται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα με αναιμία Fanconi κληρονομούν δύο μεταλλαγμένα αντίγραφα του γονιδίου FANCC, ένα από κάθε γονέα.
- Ανεπάρκεια επιδιόρθωσης DNA: Η αναιμία Fanconi σχετίζεται με εξασθενημένους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του DNA, που οδηγεί σε γονιδιωματική αστάθεια και αυξημένη ευαισθησία στον καρκίνο.
Η διάγνωση της αναιμίας Fanconi περιλαμβάνει κλινική αξιολόγηση, εξετάσεις αίματος και γενετικό έλεγχο για τον εντοπισμό μεταλλάξεων στο γονίδιο FANCC ή σε άλλα σχετικά γονίδια. Ο προγεννητικός έλεγχος και ο έλεγχος φορέα είναι διαθέσιμοι για οικογένειες με γνωστό ιστορικό αναιμίας Fanconi.
Η θεραπεία για την αναιμία Fanconi μπορεί να περιλαμβάνει υποστηρικτική φροντίδα, μεταγγίσεις αίματος και φάρμακα για τη διαχείριση των επιπλοκών. Η μεταμόσχευση αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων (μεταμόσχευση μυελού των οστών) είναι μια πιθανή θεραπευτική θεραπεία για την ανεπάρκεια του μυελού των οστών, αλλά ενέχει σημαντικούς κινδύνους και δεν είναι κατάλληλη για όλα τα άτομα.
Η γενετική συμβουλευτική αποτελεί βασικό συστατικό της διαχείρισης της αναιμίας Fanconi. Παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο κληρονομικότητας, βοηθά στην αξιολόγηση του κινδύνου μεταβίβασης της πάθησης στις μελλοντικές γενιές και καθοδηγεί τις αποφάσεις οικογενειακού προγραμματισμού.
Λόγω της πολυσυστημικής φύσης της αναιμίας Fanconi και των πιθανών επιπλοκών της, μια πολυεπιστημονική προσέγγιση που περιλαμβάνει αιματολόγους, ογκολόγους, γενετιστές και άλλους ειδικούς είναι συχνά απαραίτητη για ολοκληρωμένη φροντίδα. Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων και τη διαχείριση των σχετικών κινδύνων για την υγεία.
Περισσότερες Πληροφορίες
Η αναιμία Fanconi είναι μια αυτοσωματική υπολειπόμενη διαταραχή, εκτός από τα γονίδια FANCB (φυλοσύνδετη κληρονομικότητα) και FANCR (επίσης γνωστή ως RAD51 με αυτοσωματική επικρατούσα κληρονομικότητα). Το γονίδιο FANCC κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη που αλληλεπιδρά με άλλες πρωτεΐνες σχηματίζοντας ένα σύμπλεγμα που διατηρεί τον αριθμό των κεντροσωμάτων στη μίτωση και τη μιτωτική άτρακτο. Επιπλέον, το FANCC μαζί με άλλες πρωτεΐνες συμμετέχουν στο σημείο ελέγχου που διασφαλίζει τον σωστό διαχωρισμό των χρωμοσωμάτων κατά τη διαίρεση των κυττάρων. Οι παθογόνες αλλοιώσεις στις πρωτεΐνες αυτές συχνά αυξάνουν τον κίνδυνο κυτταρικού θανάτου, αυξάνουν τη γονιδιωματική αστάθεια και την προδιάθεση για καρκίνο.
Οι μεταλλάξεις του γονιδίου FANCC αντιπροσωπεύουν περίπου το 14% των περιπτώσεων αναιμίας Fanconi. Μεταξύ όλων των γνωστών παραλλαγών, οι c.67del και c.456+4A>T, που εμφανίζονται στο εξόνιο 1 και το εσώνιο 4, αντίστοιχα, είναι οι πιο συχνά παρατηρούμενες. Η διαγραφή c.67del παράγει μια κολοβωμένη πρωτεΐνη και η παραλλαγή c.456+4A>T έχει ως αποτέλεσμα τη διαγραφή ολόκληρου του εξονίου. Η παρουσία της μετάλλαξης c.456+4A>T έχει βρεθεί κυρίως σε ασθενείς εβραϊκής καταγωγής Ασκενάζι. Αυτή η ίδια μετάλλαξη είναι η πιο κοινή αιτία αναιμίας Fanconi που σχετίζεται με FANCC στην Ιαπωνία.
Ο γενετικός έλεγχος της αναιμίας Fanconi αναλύει τις 14 πιο συχνές παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου FANCC.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις των γονιδίων που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στα προς έλεγχο γονίδια και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
